Được biết đến với năng lực kỹ thuật, đổi mới công nghệ và ý thức bảo vệ môi trường, thí nghiệm năng lượng đầy tham vọng nhất của Đức đã được thực hiện. Thuật ngữ ‘Energiewende’, có nghĩa là “chuyển đổi năng lượng” trong tiếng Đức với mục đích chuyển từ nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng tái tạo , chẳng hạn như năng lượng mặt trời, gió và thủy điện. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào thí nghiệm Energiewende, hệ quả và bài học của nó.
Bối cảnh: Nguồn gốc của Energiewende
Nguồn gốc của Energiewende có thể bắt nguồn từ những năm 1970 khi các phong trào môi trường bắt đầu có đà phát triển. Tuy nhiên, khái niệm này đã đạt được sức hút vào năm 2011 sau thảm họa Fukushima ở Nhật Bản, làm dấy lên lo ngại về sự an toàn của năng lượng hạt nhân. Do đó, chính phủ Đức đã quyết định đóng cửa tất cả các nhà máy điện hạt nhân vào năm 2022. Do đó, Energiewende ra đời với mục tiêu là có 80% điện năng của Đức được tạo ra từ các nguồn năng lượng tái tạo vào năm 2050.
Energiewende đã được thực hiện thế nào?
Chính phủ Đức đã thông qua một số luật nhằm thúc đẩy năng lượng tái tạo, chẳng hạn như Đạo luật Năng lượng Tái tạo (EEG) và Đạo luật Hiệu quả Năng lượng (EnEG). EEG cung cấp biểu giá điện đầu vào để khuyến khích các hộ gia đình và doanh nghiệp tự tạo ra điện từ các nguồn tái tạo. EnEG bắt buộc các tòa nhà và thiết bị sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm mức tiêu thụ năng lượng.
Nhờ những chính sách này, ngành năng lượng tái tạo của Đức đã có mức tăng trưởng theo cấp số nhân. Năm 2019, các nguồn năng lượng tái tạo đã tạo ra 46% điện năng của Đức và tỷ lệ sản xuất điện từ than đã giảm xuống còn 30%. Năng lượng mặt trời hiện là nguồn năng lượng tái tạo quan trọng nhất của đất nước, tiếp theo là năng lượng gió và sinh khối .
Energiewende đã mang lại những gì?
Một trong những lợi ích quan trọng nhất là giảm phát thải khí nhà kính. Đức là nền kinh tế lớn thứ tư thế giới và cam kết của nước này đối với năng lượng tái tạo đã làm giảm đáng kể lượng khí thải carbon. Ngoài ra, Energiewende đã tạo ra việc làm mới trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, tạo cơ hội cho những người lao động phải di dời do đóng cửa các nhà máy điện hạt nhân và mỏ than.
Bài học nào cho phát triển năng lượng tái tạo của Việt Nam?
Việt Nam có tiềm năng lớn về năng lượng gió và năng lượng mặt trời, với hơn 1.000 GW tiềm năng, trong khi nhu cầu hiện tại chỉ khoảng 15-20 lần thấp hơn tiềm năng này. Nguồn năng lượng tái tạo còn có khả năng giảm giá ngày càng nhiều, đặc biệt năng lượng mặt trời, năng lượng gió nội địa và năng lượng gió ngoài khơi có thể cạnh tranh về giá cả với các nguồn nhiệt điện như đá, than.
Để đảm bảo an ninh năng lượng và giá cả cạnh tranh, Việt Nam có thể chuyển đổi sang sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, và có các giải pháp hỗ trợ phát triển, dần dần loại bỏ sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu đá và than.
Ngoài ra, theo ước tính của McKinsey, đến năm 2030, các ngành xuất khẩu của Việt Nam có thể đối mặt với rủi ro về thuế carbon lên tới 10-30 tỷ USD. Do đó, chuyển đổi sang sản xuất năng lượng sạch có thể giúp Việt Nam bảo đảm sức cạnh tranh cho hoạt động xuất khẩu của mình, đồng thời giảm thiểu phát thải môi trường hơn nữa.
Tuy nhiên, ngành năng lượng tại Việt Nam vẫn đối mặt với một số hạn chế. Nhận thức về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của ngành này chưa đủ, và chưa có sự quan tâm đúng mức. Các vấn đề liên quan đến phát triển năng lượng phát triển chậm chưa được giải quyết đúng chính sách, lý luận và thực tiễn.
Ngoài ra, việc giải quyết những vướng mắc về hướng phát triển của ngành năng lượng và thiếu cơ chế thị trường cụ thể trong ngành này cũng đang diễn ra chậm chệ. Tính pháp lý của ngành này và các phần tử của ngành năng lượng vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu sự thống nhất và chưa có tính hợp tác quốc tế.
Các chính sách đầu tư và quản lý của Nhà nước về tài nguyên năng lượng cũng còn thiếu và chưa đồng bộ, các đầu tư vào khoa học công nghệ cho ngành năng lượng cũng đang chậm tiến triển, và chưa có chiến lược quy hoạch năng lượng. Bộ máy quản lý Nhà nước về năng lượng cũng chưa ổn định, công tác dự báo phát triển của ngành này còn yếu. Hiện nay, vẫn còn rất nhiều dự án nhà máy năng lượng tái tạo chưa được hoàn thiện.
PGS.TS Bùi Xuân Thông đề xuất việc ngành năng lượng tái tạo cần có bộ luật riêng. Ngoài ra, cần tập trung phát triển các dạng năng lượng tái tạo như điện sinh khí, điện mặt trời, điện gió, điện rác… Ngoài ra, cần tạo điều kiện cho các tư nhân tham gia vào phát triển năng lượng tái tạo.
Mặt khác, hiện nay vẫn thiếu một bộ luật riêng về năng lượng tái tạo, nên chưa có các định nghĩa rõ ràng cho các loại năng lượng tái tạo như Hydrogen và các dẫn xuất khác. Do đó, cần có một bộ luật riêng về năng lượng tái tạo.
Để biết thêm những thông tin khác về các giải pháp iHäus cung cấp, quý khách có thể liên hệ tại đây hoặc truy cập qua Fanpage iHäus của chúng tôi.
